Temperatura wpływa na objętość paliwa

Udostępnij artykuł

Temperatura referencyjna, temperatura odniesienia lub po prostu 15 stopni. Z powyższymi terminami spotkał się prawdopodobnie każdy, kto choć przez chwilę zajmował się zakupem, sprzedażą lub rozliczaniem dostaw oleju napędowego, opałowego czy benzyn samochodowych.

Nie wszyscy zdają sobie sprawę, jak istotną rzeczą jest świadome oraz poprawne przeliczanie gęstości i objętości paliw w odniesieniu do temperatury 15oC. Zainteresowani tym powinni być właściwie wszyscy, którzy mają do czynienia z obrotem paliwem w zakresie szerszym niż tylko tankowanie własnego samochodu. Stacje paliw, hurtownie, bazy paliwowe, przedsiębiorstwa posiadające zbiorniki na własne potrzeby – osoby odpowiadające za rozliczanie obrotu paliwem w tego typu firmach borykają się dużymi problemami związanymi z poprawnym wyznaczaniem objętości paliwa przy przejściu z temperatury referencyjnej do temperatury obserwowanej lub odwrotnie. Ci bardziej dociekliwi wertują różne publikacje i internet. Szukają tablic oraz współczynników, ale zdobycie ich to dopiero połowa sukcesu. Aby uzyskać ostateczny wynik, trzeba jeszcze rozgrzać do czerwoności kartki, długopisy i kalkulatory…

 

 

Kalkulator 15oC

Zwykłe kalkulatory to urządzenia znane praktycznie wszystkim. Są ogólnodostępne i tanie. Brakuje im jednak funkcji, które znacząco ułatwiłyby pracę osobom z branży paliwowej.

Prawie dziesięcioletnie doświadczenie zdobyte na rynku paliwowym skłoniło firmę ELATECH do stworzenia programu komputerowego, który połączy prostotę obsługi zwykłego kalkulatora z zaawansowanymi funkcjami przeliczeniowymi dla produktów naftowych.

KALK15 jest odpowiedzią na potrzeby firm działających w sektorze paliwowym. Program pozwala dokładnie, łatwo i – co najważniejsze – szybko przeliczać wielkości charakterystyczne dla przetworów naftowych. Bazując na „Tablicach przeliczeniowych dla przetworów naftowych 53B i 54B API-ASTM-IP" wyznacza, gęstość i objętość dla temperatury 15oC lub temperatury obserwowanej (pomiaru). Dodatkowo, co jest przydatne dla baz paliwowych, można wykonywać przeliczenia uwzględniające masę paliwa.

Dostawa – ile właściwie kupiłem?

Zakup paliwa zarówno w temperaturze 15oC jak również w temperaturze rzeczywistej niesie ze sobą ryzyko powstania braku. Istotą rzeczy jest świadomość jego wielkości. Ilość paliwa na fakturze, za którą przyjdzie nam zapłacić, może odbiegać od ilości, którą następnie sprzedamy klientom, czy wydamy do własnych pojazdów. Zastosowanie programu KALK15 pomoże ocenić, jaką faktycznie ilością dysponujemy oraz czy nie zostaliśmy oszukani. Program pozwoli też na wybranie najbardziej dla nas korzystnej formy zakupu paliwa.
Obserwując średnią temperaturę paliwa w danym okresie i w odniesieniu do niej przeliczając ilość zakupionego paliwa łatwo określimy wielkość ubytków (albo nadwyżek – choć, biorąc pod uwagę warunki klimatyczne w Polsce, zjawisko to jest rzadziej spotykane).

Z naszych obserwacji wynika, że średnia temperatura paliwa w zbiornikach naziemnych w okresie zimowym może oscylować w granicach -2 lub -3 stopni Celsjusza. To około 17-18 stopni poniżej przyjętej temperatury referencyjnej 15oC. Uzyskanie w okresie letnim średniej temperatury paliwa rzędu +32oC jest praktycznie niespotykane. Widać zatem, że stosunek nadwyżek i ubytków w obrocie paliwem na przestrzeni roku przeważa jednak w stronę ubytków. Dlatego właśnie kluczowa jest wiedza na temat ich wielkości. Bez umiejętności przeliczania zmiany objętości paliwa w odniesieniu do temperatury panowanie nad sytuacją może okazać się trudne.

Wyobraźmy sobie sytuację, że kupujemy 25 000 litrów paliwa w temperaturze 15oC. Jest piękny słoneczny zimowy dzień. Cysterna przywozi z bazy naftowej zamówione paliwo. Po jego zlaniu do zbiornika otrzymujemy wydruk z licznika, potwierdzający wydanie 25 000 litrów paliwa o temperaturze np. 2oC i gęstości w 15oC rzędu 832 kg/m3, lub w przypadku zrzutu grawitacyjnego dokumenty załadunku. Rodzi się pytanie, ile faktycznie paliwa wlano do mojego zbiornika? Użytkownik programu KALK15 jest w stanie odpowiedzieć na nie w ciągu kilku sekund. Po wprowadzeniu danych otrzymuje wynik 24 732 litrów.

Coraz częściej zdarzają się sytuacje, że liczniki cystern drukują potwierdzenie wydania, na którym otrzymamy obydwie wartości, tzn. objętość paliwa w 15oC oraz w temperaturze rzeczywistej. Po co zatem KALK15? KALK15 przyda się do tego, aby określić, jaką ilością paliwa będziemy dysponować, kiedy jego temperatura się ustabilizuje, czyli osiągnie np. średnią w danym okresie temp. -3oC. Okazuje się, że już kolejnego dnia po dostawie możemy mieć w naszym przypadku tylko 24 629 litrów (ubytek ok. 100 litrów).

Właściciele zbiorników podziemnych, szczególnie zimą, mogą zaobserwować odwrotną sytuację, tzn. po dostawie temperatura paliwa w zbiorniku wzrośnie, a zatem paliwa przybędzie. Zakładając, że średnia temperatura paliwa zimą, w zbiorniku podziemnym, wynosi ok. +5oC i przy wykorzystaniu KALK15 możemy wyliczyć, że w/w dostawa po ustabilizowaniu temperatury „urośnie” do 24 794 litrów (ponad 60 litrów przyrostu). Wykonanie powyższych obliczeń pozwoli nie tylko ocenić wielkość ubytku czy przyrostu, ale również udokumentować ilość faktycznie przyjętego i zaksięgowanego na magazyn paliwa.

Dostawa do klienta – ile właściwie sprzedałem?
Przeanalizujmy powyższy przykład, z punktu widzenia hurtowego sprzedawcy paliwa. Nie każdy z nich posiada nowoczesną cysternę wyposażoną w licznik drukujący potwierdzenia dostaw w temperaturze referencyjnej i mierzonej. Chcąc pozostać wiarygodnym i rzetelnym w oczach swojego klienta, a jednocześnie ułatwić pracę sobie, może z powodzeniem zastosować program KALK15 do uzupełnienia dokumentacji dotyczącej sprzedaży hurtowej. Wszystkie wykonane w programie obliczenia można potwierdzić odpowiednim wydrukiem, opieczętować, podpisać. Tak utworzona dokumentacja dostawy paliwa wygląda profesjonalnie w oczach klientów.

Na koniec kilka informacji technicznych na temat programu. Wymagania sprzętowe nie są wygórowane i jego uruchomienie nie powinno stanowić problemu na komputerach, które mają nawet kilka lat. Instalacja jest czysto intuicyjna i poradzi z nią sobie każdy, nie tylko informatyk.

Program wykonuje obliczenia dla gęstości i temperatury w następujących zakresach:
 gęstość w temperaturze rzeczywistej: 713,0 – 893,0 kg/m3
 gęstość w temperaturze 15°C: 682,8 – 911,2 kg/m3
 temperatura: od -18°C do +42°C

 

Opublikowano: 31.10.2012
Aktualizacja: 31.10.2012